Cây ba kích chữa chân tay tê mỏi, bổ thận tráng dương

Cây ba kích có tên khoa học là morinda officinalis How thuộc họ Cà phê (Rubiaceae). Dân gian thường có tên gọi khác về cây Ba kích như cây ruột gà, Ba kích thiên.

Cây ba kích - một cây thuốc nam hay

Cây thuộc loại cây thảo, sống lâu năm, thân leo, lá mọc đối, cứng nhọn, dài 6 – 14 cm, rộng 2 – 6 cm, hình mác, non có màu xanh, giá có màu trắng mốc. Hoa lúc đầu trắng, sau hơi vàng, 2 – 10 cánh hoa, 4 nhị. Quả cây ba kích hình cầu, đường kính 6 – 11 mm, khi chín có màu đỏ.

Cây ba kích mọc hoang nhiều ở vùng rừng núi Quảng Ninh, Hà Sơn Bình, Vĩnh Phú, Hà Tuyên, Hà Bắc.

Cây ba kích chủ yếu dùng rễ khô. Rễ hình cong queo, thịt đứt thành từng đoạn, để lộ lõi nhỏ ở bên trong trông hơi giống ruột gà, dài 15 – 20 cm, đường kính 10 mm. Vỏ ngoài màu hồng nhạt, thịt màu hồng hay tím, trên mặt vỏ có nhiều vân dọc. Cắt ngang thấy lớp vỏ ngoài rất mỏng, dính chặt vào thịt, thịt dày, giữa có lõi như lõi sắn. Mùa thu hoạch thường từ tháng 10 đến tháng 1 năm sau.

Củ cây ba kích được người dân thu hoạch

Chế biến: Đào lấy những rễ to đường kính từ 0,7 – 2 cm, cắt bỏ những rễ con, rửa sạch, phơi hay sấy cho héo, khi gần khô, đập dập (tránh đập vụn nát), rồi tiếp tục phơi hay sấy tơi khi độ ẩm còn 13% thì được. Củ ba kích đã qua chế biến nhưng cũng rất dễ mốc, dễ bị mối, sâu mọt gây hư hại. Do vậy cần bảo quản nơi cao ráo, mát và kín gió. 

Thành phần hóa học có trong Ba kích: Có antraglucozit, rất ít tinh dầu, chất đường, nhựa và axit hữu cơ. Rễ tươi có vitamin C.

Tính vị, tác dụng Ba kích: Ba kích có vị ngọt, hơi the, tính ẩm, trừ phong thấp, làm ấm thận, trợ dương, mạnh gân xương.

Công dụng, cách dùng và liều lượng: Thuốc bổ thận dương, chữa liệt dương, đau lưng, mỏi gối phong thấp, cước khí (sưng chân), tê liệt, đau mình mẩy và gân xương. Ngày dùng 8 – 16g, dạng thuốc sắc hay cao lỏng.

Bài thuốc nam chữa chân tay tê mỏi, dùng cho những người già yêu: Ba kích 10g, Thục địa 10g, Nhân sâm (hoặc Đẳng Sâm) 4g, Thỏ ty tử 6g, Cốt toái bổ 5g, Tiểu hồi 2g, nước 600ml. Tất cả đem sắc nhỏ lửa cô cho đến khi còn 200ml, chia 03 lần uống trong ngày hiệu quả vô cùng.

Kiêng kỵ khi dùng Cây, Củ Ba kích làm thuốc: Phàm là người có chứng âm hư hỏa vượng, đại tiện táo kết không nên dùng.  

(Sưu tầm: Blog Thuốc Nam)